Mesane Kanseri

Mesane; alt karın bölgesinde yer alan, görevi idrarı depolamak olan, içi boş, elastik, kaslı bir organdır. İdrar, böbreklerden mesaneye üreter adı verilen tüp şeklinde kanallar ile geçer. Mesanede bir süre depolanan idrar üretra adı verilen başka bir tüp şeklinde kanalla işeme ile atılır. Mesane kanseri mesane hücrelerinden gelişen sık görülen bir kanserdir.

Mesanenin içini döşeyen hücrelerin (üretelyal hücreler) kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıyla gelişir. Tümör mesanenin kas tabakasına ulaşırsa daha agresif tedaviler gerekir. Üretelyal hücreler böbrekler ve üreterlerde de (böbrek ile mesane arasındaki tüpler) bulunur. Üretelyal kanser böbrek ve üreterlerde de olabilir, ancak sıklıkla mesanede görülür.

Mesane kanserlerinin büyük bir kısmına erken evrelerde tanı konur (%75). Ancak başarılı tedaviye rağmen erken evrede bile olsa kanser nüks edebilir (%50-70). Bu nedenle mesane kanserli hastalar tedavi sonrası uzun yıllar yakından takip edilmelidir. Yüksek nüks oranına rağmen mesane kanseri tedavi edilebilir bir hastalıktır.

Kas İnvaziv ve Kas İnvaziv Olmayan Mesane Kanseri Ne Demektir?

Mesane kanserleri mesanenin iç tabakalarının tutulma ve dışa yayılma durumuna göre sınıflandırılır. Tedavi seçenekleri tutulum derecesine göre şekillenir.

Kas İnvaziv Olmayan Mesane Kanseri: Hastalığın erken evresidir. Bu evrede kanser mesanenin sadece iç kısmındadır. Mesanenin kas dokusuna yayılmamıştır. Bu dönemde birkaç tedavi seçeneği vardır, mesanenin tamamen çıkarılması genellikle gerekmez.

Kas İnvaziv Mesane Kanseri: Kanser mesanenin kas dokusuna ulaşmıştır. İleri evredir, daha kompleks tedaviler gerekir, ancak halen tedavi edilebilir.

Metastatik Mesane Kanseri: Kanser artık mesanenin dışına çıkmış, lenf nodları ya da uzak organlara yayılmıştır. Bu evrede kür sağlayacak bir tedavi mümkün değildir.

Mesane Kanseri İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Tütün tüketimi. Mesane kanseri için en önemli risk faktörüdür. Sigara, puro, pipo, nargile ve tüm tütün ürünleri idrarda zararlı kimyasalların birikmesi ve mesane iç yapısında hasar oluşturması sonucunda mesane kanseri riskini arttırır. Tütün tüketenlerde mesane kanseri gelişme riski 2-3 kat daha fazladır. Sigarayı bırakmak riski azaltır.
Yaş. Mesane kanseri gelişme riski yaş ilerledikçe artar. Her yaşta görülebilmekle birlikte mesane kanseri tanısı konan hastaların büyük bir kısmı 55 yaşın üstündedir.
Erkek olmak. Mesane kanseri erkeklerde kadınlara göre 4 kat daha sık görülür.
Mesane Kanseri Geçirmiş Olmak. Mesane kanserleri tedavi sonrası %50-70 oranında tekrarlar.
Kimyasallarla Temas. Kan dolaşımında bulunan zararlı kimyasallar böbrekler tarafından filtre edilip mesaneye geçerler. Kimyasalların mesane duvarı ile olan teması sonucunda kanser riskinin arttığı düşünülmektedir. Lastik ve deri endüstrisinde çalışanlar, kuaförler, makinist ve metal çalışanları, tekstil çalışanları, matbaacılar, boyacılar, kamyon sürücüleri, kuru temizlemeciler mesane kanseri açısından risk altındadır.
Parazit Enfeksiyonları. Kronik mesane enfeksiyonuna yol açan bir parazit olan şistozomiazis mesane kanseri riskini arttırır.
Siklofosfamid ya da Arsenik ile Tedavi. Kanser ve bazı hastalıkların tedavisinde kullanılan bu ilaçlar mesane kanser riskini arttırır. Ayrıca içme suyunda arsenik olması da riski arttırır.
Radyoterapi. Önceden pelvis bölgesine radyoterapi almış olmak mesane kanseri riskini arttırır.
Kronik Mesane Problemleri. Kronik ya da tekrarlayan idrar yolları enfeksiyonu, uzun süre sonda takılmış olması mesane kanseri riskini arttırır.
Aile Hikayesi. Birinci derecede akrabalarda mesane kanseri olması riski arttırır.
Genetik. Herediter nonpolipozis kolon kanseri (HNPKK) olan bireylerde mesane kanseri riski artar.

Mesane Kanseri Belirtileri Nelerdir?

İdrarda kanama (Hematüri). Mesane kanserinde en sık görülen belirtidir. Hastaların %80-90’ında ilk bulgudur. İdrarda kanama ağrısız, pıhtılı ve aralıklı olabilir. Gözle görülebilir ya da sadece mikroskopla görülebilir (mikroskobik hematüri) şekilde olabilir. İdrarda kanama kesin olarak mesane kanseri olduğu anlamına gelmez, üriner sistem enfeksiyonu, mesane, üreter, böbrek taşları, böbrek tümörü ya da BPH’da da olabilir.
İdrar yaparken ağrı
Sık idrara çıkma
İdrara başlamada zorluk
Ani idrar yapma isteği
Bel ağrısı

Bu şikayetler her zaman mesane kanseri olduğu anlamına gelmez. Ancak bu şikayetlerden bir ya da birkaç tanesi varsa kişinin kesinlikle bir üroloji uzmanına başvurması gerekir.

Mesane Kanseri Tanısı Nasıl Konur?

Mesane kanserini işaret eden belirtiler varsa kişinin bir üroloji uzmanına başvurması önerilir. Doktor hastaya sağlığı ile ilgili sorular yöneltir (yaşam tarzı, mesleği, sigara, yeme-içme alışkanlıkları, aile öyküsü). Mesane kanseri tanısı ve yayılımını saptamak için aşağıdaki testler yapılır. Bu testler aynı zamanda tedavi sonrası takipte de kullanılır.

Kan ve İdrar Testleri. Bu testler hem mesane kanseri tanı sürecinde hem de benzer belirtilere yol açan böbrek taşları, üriner sistem enfeksiyonu ya da büyümüş prostat gibi durumları saptamada yardımcıdır.
Sistoskopi. Mesane kanseri için en sık kullanılan ve en güvenilir yöntemdir. Ucunda kamera olan ince bir tüp (sistoskop) ile idrar yolundan girilerek mesane direkt olarak gözlenir. Mesanede tümör görülürse sıklıkla aynı anda TUR (transüretral rezeksiyon) ismi verilen mesanedeki kanserin alındığı yöntem de uygulanır.
Görüntüleme Yöntemleri. Ultrasonografi, BT Urogram, MRI, Kemik Sintigrafisi, Akciğer grafisi ya da akciğer tomografisi.

Mesane Kanseri Tedavisi

Mesane kanseri için tedavi kararı kanserin tipi, derecesi, evresi, hastanın genel sağlık durumu ve tercihleri göz önünde bulundurularak verilir.

Cerrahi: Kanserli dokunun çıkarılması.
Intravezikal Kemoterapi (Mesane içine kemoterapi): Mesane iç tabakasında olan, kasa yayılmamış ancak tekrar etme ve ilerleme riski yüksek olan tümörlerde kullanılır.
Sistemik Kemoterapi: Mesanenin tamamen çıkarıldığı ameliyat öncesinde ya da sonrasında kür şansını arttırmak amacıyla uygulanır. Ayrıca cerrahi tedavinin bir seçenek olmadığı ileri evre hastalarda primer tedavi olarak verilebilir.
Radyoterapi: Cerrahi tedavinin seçenek olmadığı ya da hastanın tercih etmediği durumlarda primer tedavi olarak uygulanabilir.
Immunuterapi: Kanser hücreleri ile savaşmak için vücudun bağışıklık sistemini tetiklemek amacıyla uygulanır. Mesane içine ya da sistemik olarak kullanılabilir.
Hedefe Yönelik Tedaviler: Diğer tedavi seçeneklerinin başarısız olduğu ileri evre mesane kanseri tedavisinde kullanılır.

Mesane Kanser Cerrahisi

TUR-Tm (Mesane tümörü transüretral rezeksiyonu): Ucunda kamera ve elektrikli kesici parçası olan ince tüp şeklinde bir aletle (rezektoskop) idrar kanalından girilerek mesaneye ulaşılır ve kanserli dokular kesilerek dışarı alınır. Ameliyat idrar kanalından yani doğal delikten girilerek yapıldığı için hastada bir insizyon (kesi) olmaz. Bu operasyondan hemen sonra geride kalan kanser hücrelerini yok etmek ve kanserin tekrarlama olasılığını azaltmak amacıyla mesane içine kemoterapi verilebilir.
Sistektomi: Mesanenin tamamen çıkarıldığı operasyondur. Erkekte prostat ve seminal veziküller, kadında uterus, overler ve vajina duvarının bir kısmı da mesane ile birlikte çıkarılır. Radikal sistektomi ameliyatı göbek altından yapılacak bir kesi ya da çok sayıda küçük kesiden robotik olarak da yapılabilir.
Üriner Diversiyon: Radikal sistektomi sonrası idrarın vücuttan atılacağı yeni bir yol oluşturulur, buna üriner diversiyon denir. Seçeneklerden bir tanesi; barsaktan yeni mesane oluşturulmasıdır. Diğeri; barsaktan bir tüp oluşturulup, karın cildine ağızlaştırılmasıdır. Bu durumda karın duvarında idrarın depolandığı bir torba vardır.

Kemoterapi

Kanser hücrelerini öldüren ilaçlar kullanılır. Mesane kanserinde genellikle 2-3 kemoterapi ilacının kombinasyonu şeklinde uygulanır. Kemoterapi ilaçları intravenöz yani damardan ya da intravezikal yani mesane içine uygulanabilir.

İntravenöz kemoterapi; genellikle mesanenin alınma ameliyatı öncesinde tedavi başarısını arttırmak amacıyla kullanılır. Bazen cerrahi sonrası geride kalan kanser hücrelerini yok etmek için de uygulanabilir. Bazı durumlarda radyoterapi ile birlikte verilir.

İntravezikal (mesane içine) kemoterapi; idrar yolundan bir sonda takılarak uygulanır. İlaç bir süre mesanede kalır. Bu tedavi kas dokusuna yayılmamış tümörlerde nüks riskini azaltmak amacıyla uygulanır.

Radyoterapi; Cerrahinin bir seçenek olmadığı ya da hastanın istemediği durumlarda kemoterapi ile birlikte uygulanır.

İmmunoterapi; Bağışıklık sisteminin kanserle mücadelesine yardım için kullanılan ilaç tedavisidir.

İntravezikal tedavi (direk mesane içine); Kasa yayılmamış mesane tümöründe TUR-Tm sonrasında uygulanır. Tüberküloza karşı korunma amaçlı geliştirilen BCG aşısı kullanılır. BCG tedavisi ile mesane içinde immun sistem reaksiyonu oluşturarak kanser hücrelerini yok etmek hedeflenir.

İntravenöz (damar içine); İleri evre mesane kanserinde kullanılır. Çeşitli immunoterapi ilaçları vardır. Bunlar kanser hücrelerini immun sistemin tanıması ve mücadelesine yardım eder.

Mesane Kanseri Takibi

Başarılı bir tedaviye rağmen mesane kanseri tekrar edebilir. Bu nedenle hastaların yıllarca düzenli olarak takip edilmeleri gerekir. Hangi testlerin, ne sıklıkta yapılacağını etkileyen kanserin tipi, tedavi şekli ve bunun gibi birçok faktör vardır. Genel olarak ilk tedavi sonrası üçüncü ayda sistoskopi (üretra ve mesanenin endoskopik olarak kontrol edilmesi) her hastaya önerilmektedir.

Sonraki birkaç yıl 3-6 aylık aralarla sistoskopi önerilir. Bu dönemde mesane kanseri tekrar etmezse yılda bir kez sistoskopi ile devam edilir. Kanserin agresifliği arttıkça hastalar daha sık aralıklarla takip edilir.